19 juli 2022 

Het weer in Nederland in 2019

– 2019 erg zacht, erg zonnig en in het noordwesten nat – Warmterecord Warnsveld uit de boeken
2019 behoort tot de 5 zachtste jaren, de 5e met een jaargemiddelde boven de 11 graden deze eeuw. Vooral door de zachte maanden februari, maart, april en juni, al waren juli en augustus ook warm.
In het aantal zonuren eindigde 2019 op plaats 4. 2019 is het vierde jaar waarbij het aantal zonuren boven de 1900 uur uit kwam. Ook over de landelijke stations gemeten kwam 2019 boven de 1900 uur uit en op plaats 4. Over de 5 hoofdstations gemeten kwam 2019 zelfs uit op plaats 3, achter 2003 en 2018. De 2e decade van april was dan ook uiterst zonnig, ook eind juni was zonnig. Juli en augustus waren ook redelijk zonnig, zeker tijdens de hittegolven. December was ook uiterst zonnig, ze kwam op plaats 2 uit.
De Bilt was in maart nat, maar omdat april en mei droog verliepen was 2019 tot mei gemeten niet erg nat meer. Juni verliep eerst wispelturig, soms was het warm, dan weer koeler, maar het meest opvallende waren de stevige buien die er vielen, soms viel er plaatselijk meer dan 30 mm op een dag. Al was het vrij droog op veel plaatsen in het zuidoosten van het land. Juni 2019 was de warmste maand juni vanaf 1901.
De herfst werd nat, waardoor De Bilt op plaats 12 eindigde in de lijst natste jaren. Opvallend is ook dat als er regen viel er plaatselijk niets viel en op andere plaatsen 40 mm, zoals ook op 2 augustus en rond eind september / begin oktober.
Van 24 t/m 26 juli kwam de temperatuur boven de 36 graden uit en allen waren warmer dan het oude warmterecord in De Bilt (35,7°), zie voor verdere informatie onder de maand juli.  

– Winter van 2019 in de top 12 warmste vanaf 1701 
De winter was zacht (2,5 graad boven de klimaatnorm) en startte vrij somber en ze was met tijden redelijk nat. Vanaf 18 januari startte eigenlijk de winter pas met vorst in de nacht, plaatselijk werd het -10°. Op 25 januari viel de dooi in, De Bilt kwam in periode overigens maar aan 2 ijsdagen. Februari startte nat, maar vanaf Valentijnsdag werd het meest zonnig, waardoor de winter niet erg somber werd. Februari kwam zelfs op plek 3 zonnige februari maanden uit! December 2018 was al zeer zacht, maar ook februari kwam ook in de top 10 warmste wintermaanden (metingen vanaf 1901).
– Lente in top 15 warmste sinds 1901   (zie ook de pagina Lente overzicht)
Maart werd zacht (plaats 9) en erg nat, ze behoort tot de top 6 natste. Op 10 maart woedde de eerste storm van het jaar in het zuiden van het land. April was warmer dan normaal, mei was koeler. Op 7 en 8 april werden de eerste warme dagen van het jaar genoteerd. Vorig jaar was dat ook 7 en 8 april en ook op 10 april. Tussen 10 en 14 april was het fris, daarna werd het zonnig en zacht, met de Paasdagen was het boven de 20 graden. De eerste 15 dagen van mei waren fris/koel met plaatselijk nachtvorst rond 5 en 13 mei.
– Zomer met warmte records:  2 dagen op rij 40+ in Nederland (zie ook de pagina Zomer overzicht) en ‘mei-september’ zonnig 2018 / 2019)
Juni startte direct met 2 zomerse dagen en de 2e was ook een tropische dag. Er volgde later in de maand  een plaatselijke hittegolf. Juni 2019 werd warmer dan 2017, een nieuw record.
Op 4 en en zeker op 5 juni in de nacht naar de 6e waren er zware onweersbuien, soms ook met flinke hagelstenen tot 4 cm grootte in het westen van het land. In Amsterdam gingen er in het centrum 150 bomen plat, in Cabauw was er een windstoot van 127 km/uur. In Rheden was er een kleine tornado. Het schadespoor was waarschijnlijk 10 kilometer lang en 50 tot 150 meter breed. Op 12 juni viel er in het zuidwesten van het land plaatselijk veel neerslag, tot soms wel 40 mm, in De Bilt viel 21 mm. Ook op 15 en 19 juni viel er in het westen of midden van het land veel neerslag. Op de 24e, 25e en 29e was het tropisch warm. Arcen noteerde een hittegolf op 26 juni, die duurde van 22 juni tot 1 juli. Juli was eerst vrij koel, maar van 22 t/m 27 werd het warm tot extreem heet. Op de 24e werd het in Eindhoven 39,3° en in Gilze-Rijen, Arcen en Ell 39,2°, waarmee het record van Warnsveld uit 1944 (38,6°) na 75 jaar uit de boeken ging. Op de 25e werd het landelijke record alweer verbroken, Gilze-Rijen kwam aan 40,7° (*) en Twenthe/Enschede aan 40,2°. De Bilt kwam aan 37,5°. Nog nooit werd het 40 graden in Nederland, gemeten vanaf 1706. Op de 26e deed Volkel haar duit in het zakje met 40,1°! 2 dagen meer dan 40 graden in Nederland.
Ook Augustus was aan de warme kant, maar het meest opvallende was dat de 3 zomermaanden niet veel van elkaar verschilden. Alle 3 de maanden hadden plaatselijk of landelijk een hittegolf en gemiddelden die niet ver van elkaar af lagen (18,1° om 18,8° om 18,4°), waarbij ook de gemiddelde maxima dichtbij elkaar in de buurt lagen (23,3° om 23,9° om 23,8°).
De zomer noteerde 11 tropisch dagen ( 4 om 4 om 3 per maand), dat is veel. De Bilt had 2 hittegolven. 
(*) Deelen noteerde deze dag met een vreemd sprongetje 42,9° , maar dat was een fout.   

Weerrecords in De Bilt van 2019
Record: meeste ADS dagen in februari (metingen 1906) met 12 stuks. Oude record: 1920 met 10 dagen
Record: meeste ADS dagen in de winter (metingen 1906) met 13 stuks. Evenaring record: 1920 met 13 dagen
Record: hoogste maximum temperatuur in februari (metingen 1901) met 18,9° op de 26e. Oude record: 1959 met 17,3° en op 25e februari 2019 18,3°.
Record: voor de maand mei de hoogste gemiddelde luchtdruk over een uur en over het etmaal op 13 mei  (metingen 1902) met 1041 hPa en over de dag 1039,4 hPa. Oude record: 16 mei 1943 met 1040,2 hPa en over de dag 1039,1 hPa.
Record: hoogste minimum temperatuur in de maand juni op 25 juni (metingen 1901) met 19,5°. Oude record: 27 juni 1947 met 19,4°.
Record: warmste juni met 18,13° (metingen 1901) Oude record: juni 2017 (18,04°). In 1889 werd het 18,8°.
Record: hoogste maximum op 24 juli met 36,4° en op 25 juli 37,5° (metingen sinds 1901) Oude record: 26 juli 2018 / 19 juli 2006 (35,7°).

2019 opgenomen in de Jaaroverzichten: de Jaaroverzichten

Voor 2018, zie ook het KNMI jaaroverzicht over 2018

Maanden in 2019: januari was slechts iets te zacht, maar februari was 2,7 graad zachter dan normaal. Maart was 1,8 graden zachter dan normaal. Maart was erg nat, top 6, waardoor het jaar tot 31 maart bezien in de top 15 natste jaren staat. April werd ook zachter dan normaal, maar was vooral zonnig. Mei was te koel, ongeveer 1,4 graden onder normaal. Juni werd + 2,5 graad warmer dan normaal, dat is record warm vanaf 1890. Juli werd uiteindelijk redelijk warm, al was de eerste helft van de maand aan de koele kant. Augustus werd uiteindelijk warm en erg zonnig in de 3e decade. September verliep eerst droog en zonnig, de laatste week was echter nat en meest somber. Oktober werd (heel) nat en vrij somber, al eindigde ze zonnig de laatste dagen. November was ook weer nat, maar de zon scheen gemiddeld meer dan normaal. Ook december was zonniger dan normaal, ze eindigde zelfs 2e.

Onderstaande grafiek
Bron gegevens van het KNMI & de Wetterzentrale, zelf verwerkt in eigen grafiek. Norm 2010.

Zie ook de site van het KNMI ‘: berekeningen en grafieken van het jaar

De Bilt in 2019 t.o.v. de Norm van 2010, 2000 & 1990
2019: over het jaar 
– De zon scheen 1927,9 uur om 1602 om 1524 om 1476 uur.
– De temperatuur: 11,19° om 10,16 om 9,78 om 9,37°.
– De neerslag: 934,2 mm om 833 om 793 om 802 mm.
– Aantal warme dagen kwam aan 99 stuks (de ‘2010 norm’ over het jaar is 85).
– Het aantal zomerse dagen over het jaar kwam aan 26 (de normaal is 26 per jaar). Dit aantal viel iets ’tegen’, want 11 van deze 26 dagen waren tropisch terwijl ook het aantal warme dagen en het warmtegetal hoog was.
Arcen kwam aan 59 zomerse dagen (de norm voor 2020 wordt voor Arcen ongeveer 41 stuks, het record is 89 stuks uit 2018).
– De Bilt noteerde 11 tropische dagen (de norm is 4).
– Warmtegetal was 130,9 (‘2010 norm’ is 87). Dit is een 9e plaats.
– Het aantal vorstdagen voor het jaar 2019 staat tot vandaag op 40 (de norm is 58 over een kalenderjaar), het aantal ijsdagen staat tot 30 november op 2 (norm 8) met een koudegetal van 12,2 (de norm is 57).
De Weersverwachting: Weersverwachting

De Winter van 2019 – Erg zacht en zonnig
De winter was vooral zeer zacht met een Hellmann getal van slechts 12. Met 5,2° kwam de winter van 2019 in de top 9 warmste uit vanaf 1901 en in de top 12 gerekend vanaf het jaar 1701. Daarnaast was ze eerst vrij somber, maar februari maakte de achterstand goed. De winter startte ook nat en zacht. De gemiddelde etmaal temperatuur voor de 1e decade van december kwam uit op 8,5° (normaal is 4,2°). Er viel in De Bilt 57 mm in deze decade Er volgden 5 koude dagen waarbij het echter niet echt hard vroor, De Bilt kwam maar aan -2,9°. In de nacht naar de 16e viel er een enkele centimeter sneeuw, daarna was het weer zacht en wisselvallig en was de Kerst groen maar ook droog met weinig wind. Dit rustige en vaak bewolkte weer duurde voort tot 7 januari. Daarna werd het natter en stond er vaak een stevige wind. Het bleef zacht tot ongeveer 20 januari, daarna werd het kouder en begon de winter eigenlijk pas. De gemiddelde temperatuur over de 1e decade van januari lag op 5,7° (normaal is 2,6°). Op 18 januari werd het kouder, er volgden enkele ijsdagen. De koudere periode duurde tot 25 januari, toen viel de dooi in. De Bilt kwam het niet aan een vorstperiode (het totale Hellmann getal was <16). In het noorden en oosten kwam het wel tot een vorstperiode. Zo kwam Eelde aan 20,3, Nieuw Beerta aan 22,1 en Twente aan 21,8. Op 30 januari en op 1 februari viel er ook sneeuw, maar ook regen. Op de 30e viel er plaatselijk meer dan 5 cm sneeuw. Begin februari werd het zacht en nat, vanaf 14 februari ook zacht maar dan meest vrij zonnig, wat voortduurde tot de eind van de maand. Op 25 februari werd het oude maandrecord van 1959 gebroken, het werd 18,3° in De Bilt. De hoogste temperatuur was 19,1º in het Brabantse Gilze-Rijen en in Trawsgoed in Wales werd een nieuw februari record voor de Britse Eilanden gevestigd. Daar werd het 20,4º. De volgende dag 20,6º.

Gegevens over de winter 2019
De zon scheen 234 uur (norm 198 uur). De somberste winter is die van 1979 met 108 uur. Landelijk scheen deze gemiddeld 249 uur tegen 196 uur normaal. In De Bilt viel tot nu toe ongeveer 232 mm en gemiddeld over het land viel in de winter 191 mm tegen 208 mm normaal. De temperatuur: 5,2° tegen 3,4° normaal. Het aantal ijsdagen: De Bilt 2.
Het laagste minimum voor de winter ligt op -8,1°, op 21 januari. Leeuwarden kwam de 20e tot -10,2° ( strenge vorst) en Deelen op de 21e tot -10,2° kwam.

Onderstaande grafiek:
Bron gegevens van het KNMI & de Wetterzentrale, zelf verwerkt in eigen grafiek.

De grafiek van de winter 2019 ( norm 2010) 

Zie ook de site van het KNMI ‘: berekeningen en grafieken van het jaar

Voor het koudegetal en het overzicht van de winters, ook die van 2019 zie: Winter overzichten

Vorstdagen nov/maart
Het aantal vorstdagen in de winter van 2019 was 28: verdeeld over de maanden 8-11-9, ‘de norm 2010’ is 38.
Over nov/maart waren dat 34 dagen: 3-8-11-9-3, ‘de norm 2010’ is 52.
De Bilt en het aantal vorstdagen per maand anno ‘de norm 2010’ is: oktober 2, november 5, december 12, januari 13, februari 13, maart 8 en april 4. Het aantal ijsdagen voor de winter kwam uit op 2. De norm van 2010 is 8 per jaar waarvan 7 in de winter (‘norm 2010’).

Het koudegetal en de vorstsom nov 2018/maart 2019
Het koudegetal (nov/maart) in De Bilt was 12,1. Het aantal van 35 staat voor een normale winter volgens mijn tabel (zie overzichten Winter). De vorstsom werd slechts 67,9 ( normaal is 195).

December 2018 zacht en vochtig
Ze was nat en zacht, waarbij de zon niet overvloedig scheen. De zon scheen nauwelijks in de eerste decade. De gemiddelde etmaal temperatuur voor de 1e decade van december kwam uit op 8,5° (normaal is 4,2°). Opvallend hierbij was dat er op 3 december niet zoveel neerslag viel, soms plaatselijk bijna niets, maar in de omgeving van Eindhoven en Lauwersoog viel toch zowaar tot ongeveer 20 mm. In het weekend van 8/9 december viel er landelijk veel regen, tot zo’n 40 mm, plaatselijk meer, al was het bij de Noord-Hollandse kust tussen Haarlem en Leiden minder nat. Van 11 t/m 16 december was het fris, het vroor ’s nachts licht. In de nacht naar de 16e viel er een enkele centimeter sneeuw, daarna was het zacht en wisselvallig. Op de 21e viel op veel plaatsen 15 mm regen. Met de Kerst werd het droog, maar koud was het niet. December 2018 behoorde tot de 7 zachtste december maanden, gemeten vanaf 1706 in de top 12 zachtste.

De gegevens van de maand december 2018
Temperatuur: 6,14° tegen ‘norm van 2010’ van 3,7°. Neerslag: bijna 101 mm tegen ‘norm 2010’ van 76 mm. Het gemiddelde over het land was 89 mm tegen een langjarig gemiddelde van 80 mm. In Friesland viel plaatselijk tot 135 mm.
De zonneschijn bedroeg in De Bilt 40 uur tegen ‘norm 2010’ van 49 uur. De zon scheen deze maand gemiddeld over het land circa 52 uur terwijl het langjarig gemiddelde 49 uur is. In Vlissingen scheen de zon 74 uur, in Lauwersoog slechts nog geen 26 uur. KNMI: cijfers over december

Januari 2019 vrij normaal
De jaarwisseling was zacht met 8 graden. Ook daarna was het de eerste weken overwegend vrij zacht en somber. januari noteerde dan ook geen enkele heldere zonnig dag. Tot de 7e januari was het vrij rustig weer. Daarna werd het soms onstuimig en viel er geregeld regen. Pas vanaf 19 januari werd het kouder en kon er voor het eerst deze winter gesproken worden van ‘winter’. Plaatselijk vroor het tot -10° op 20 en 21 januari en noteerde De Bilt een ijsdag op de 22e, waarbij er landelijk gemiddeld 3 cm sneeuw viel, in het zuidoosten ongeveer tot 7 à 8 cm. Op de 23e werd het 0,0° in De Bilt, dus net geen ijsdag, terwijl het ten noordoosten daarvan het wel tot een ijsdag kwam. In de vroege avond van de 23e vroor het in Nieuw Beerta al 7 graden terwijl het in de rest van het land maar net een graadje vroor. Er volgde nog een ijsdag op de 24e, de 25e viel de dooi in met regen. Op 30 januari viel er ook sneeuw (soms 5 cm of iets meer), maar op veel plaatsen ook natte sneeuw en aan de kust regen.

Oostenrijk sneeuwt onder
Op een aantal plaatsen in Oostenrijk viel in januari de afgelopen weken twee tot vier meter sneeuw en er zal nog meer sneeuw gaan vallen zolang de noordwestelijke stroming aanhoudt en storingen de Alpen aandoen. Zo viel er op de 14/15e januari opnieuw plaatselijk 20 à 50 cm bij. Voor januari is het een recordhoeveelheid aan sneeuw.
De enorme sneeuwval breekt records van 119 jaar oud. In Leutasch, Lackenhof en op de Grossglockner is sinds 1900 zo vroeg in het seizoen niet meer zoveel sneeuw gevallen, meldde Weerplaza. In Lech, Kühtai en Pitztaler Gletscher dateren de gebroken records uit de jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw.

De gegevens van de maand januari 2019
Temperatuur: 3,5°, tegen ‘norm van 2010’ van 3,1°. Neerslag: 64 mm tegen ‘norm 2010’ van 70 mm, landelijk 56 mm tegen 73 mm normaal. Zonneschijn 57 uur (landelijk 57 uur) tegen ‘norm 2010’ van 62 uur. KNMI: cijfers over januari KNMI: cijfers over januari

Februari zacht (plaats 9) en zonnig (plaats 3)
Ze startte kil, enigszins somber en met enige sneeuw maar zonder echt vorst. Op de 1e viel er in de ochtend een enkele centimeter sneeuw en op de 2e en 4e (natte) sneeuw in het oosten van het land. De laagste temperatuur was in Herwijnen, het werd slechts -4,5°. Vanaf de 5e werd het zacht en nat. De zon scheen tot dan toe weinig. Op 10 februari viel er vooral in het midden van het land veel regen, 30,5 mm in De Bilt. Alleen op 8-2-1946 viel er meer in 1 dag in februari. Vanaf Valentijnsdag ging de zon schijnen, het bleef zacht voor de rest van de maand. Op 25 februari werd het zelfs 18,3 graden, een maandrecord, en de volgende dag werd het zelfs 18,9 graden. En op de 27e werd het in Arcen zelfs 20,5°, een landelijk record voor februari.

De gegevens van de maand februari 2019
De temperatuur: 6,1° tegen ‘norm van 2010’ van 3,3°. Neerslag: 68 mm ( landelijk 45 mm) tegen ‘norm 2010’ van 56 om 55 mm. Zonneschijn met 137 uur (top 3), landelijk 139 uur, tegen ‘norm 2010’ van 86 uur. KNMI: cijfers over februari

De Lente 2019
Start herfstachtig en nat, daarna zonnig, vrij zacht en droog, maar mei werd koel
Na de zonnige maand februari startte de lente nat, enigszins somber en aan de zachte kant, vooral in de nacht. Op 7 maart viel er 23 mm in De Bilt, maar viel er in het oosten van het land slechts 3 mm. Op 10 maart stormde het in het zuiden van het land, waarbij het tot windstoten kwam tot 120 km/uur. In de periode 4 t/m 17 maart waaide het vaak flink en viel er plaatselijk af en toe veel regen, meer dan 20 mm was heel normaal. Daarna werd het rustiger weer waarbij het op 29 en 30 maart lenteachtig was. April verliep gemiddeld vrij normaal, maar de zon scheen veel. Op 7 en 8 april vielen de eerste warme dagen te noteren met 20,9 / 21,5 graden in De Bilt. Van 10 tot 14 april was het fris met nachtvorst, maar het was meest wel zonnig. Met Pasen (22 april) was het zonnig en warm, maar vanaf Koningsdag en ook de eerste 15 dagen van mei waren meest koel met af en toe vorst in de nacht. Ook daarna werd het niet warm met slechts 7 warme dagen in mei. Er waren geen zomerse dagen in De Bilt, wel 7 stuks in Arcen.

Hieronder de grafiek van de lente met de voortschrijdende temperatuur afgezet t.o.v. de norm 2010
Bron gegevens van het KNMI & de Wetterzentrale, zelf verwerkt in eigen grafiek.

De gegevens van de Lente 
Temperatuur: 10,22° (9,5° normaal). Zonneschijn in De Bilt:  586 uur, plaats 12, (norm 2010 is 502 uur). Landelijk gemiddeld scheen de zon rond 593 uur. In De Kooij scheen de zon 647 uur. Er viel 181 mm, landelijk 154 mm,  de norm van 2010 is 173 mm.
Zie : Lente Overzicht

Maart 2019 behoorde tot de top 6 natste
Een natte en sombere start, op 7 maart viel 22,6 mm in De Bilt. Maart bracht tot nu toe wisselvallig weer en dat blijft nog wel even zo, welke tot een natte maand gaat brengen. Op 10 maart stormde het in het zuiden van het land, waarbij het tot zware windstoten kwam (tot 119 km/uur in Ell en in Vlissingen 122 km/u). In Vlissingen was het windkracht 10 voor tien minuten. Er was vooral schade door omgevallen bomen.

Het werd in Ell en Gilze-Rijnen nog ruim 12 graden. In Amsterdam was het vooral nat en kil met 5 graden tijdens de klimaatmars waar ongeveer 40.000 mensen bij aanwezig waren.

In Zuid-Drenthe en ook elders in Noordoost Nederland sneeuwde het toen, waarbij de temperatuur in Hoogeveen later op de middag daalde naar 0,5°. In De Bilt viel op de 10e bijna 21 mm, wat één van de natste plaatsen was. In de vroege morgen van de 11e lag er in Zuid-Limburg tijdelijk tot 2 cm sneeuw. De 12e en 13e stond er opnieuw veel wind en viel er tot 17 maart geregeld veel regen. De maand maart werd een zeer natte maand, een top 6 plaats. Vanaf 18 maart volgde een drogere periode waarbij het in de nacht naar de 19e zowaar 2,4 graad vroor. Dat was de eerste vorst na 26 februari, wat wel aangeeft hoe zacht het was.

De gegevens van de maand maart 2019
Temperatuur: 8,04° tegen ‘norm van 2010’ van 6,2°. Neerslag: 104 mm (top 6) tegen ‘norm 2010’ van 67 mm. Landelijk viel gemiddeld 94 mm, normaal 68 mm. Zonneschijn 114 uur tegen ‘norm 2010’ van 122 uur. Landelijk scheen de zon 129 uur, normaal 125 uur. In België was het 8,5° tegen ‘norm van 2010’ van 6,8°. KNMI: cijfers over maart 2019

April zonnig en doet wat het wil
April startte vrij normaal, maar op 7 april viel dan toch de 1e warme dag te noteren.
8 april was bijzonder. De Bilt noteerde 21,5°, terwijl een zeevlam aan de Zeeuwse en een Zuid-Hollandse kust zorgde voor temperaturen onder de 10 graden. Op de Wadden werd het in de middag ook maar 10 graden. De zon scheen veel ten noorden van de grote rivieren, terwijl er in Brabant en Limburg in de middag onweersbuien vielen en was het in Zuid-Limburg deze dag hooguit 14 graden. Vanaf 10 april was het ronduit fris en met de stevige noordoosten wind voelde het koud aan. Het vroor op verschillende plaatsen in de nacht. Op 12 en 13 april vielen er in het noordoosten en later ook elders in het land verspreid enkele lichte sneeuwbuien. Op de 13e lag de middagtemperatuur maar een enkele graad boven nul als er een bui over trok. Vanaf de 15e werd het zacht, wat duurde tot de 24e, met o.a. tijdens Pasen (22 april) temperaturen boven de 20 graden. De Bilt noteerde geen zomerse dagen, Arcen had er 5. Er waren 9 warme dagen, normaal is 3. De 2e decade van april was zeer zonnig met meer dan 100 uur zon. Net voor Koningsdag werd het koel, op Koningsdag was het plaatselijk ook nat.

De gegevens van de maand april 2019 
Temperatuur: 10,9° tegen ‘norm van 2010’ van 9,2°. Neerslag: 36 mm tegen ‘norm 2010’ van 42 mm. Landelijk viel gemiddeld 27 mm, normaal 44 mm. Zonneschijn 247 uur (plaats 4, met landelijk 241 uur) tegen de ‘norm 2010’ van 174 uur. In De Kooy scheen de zon 257 uur. KNMI: cijfers over april 

Mei koel, wel perioden met veel zon 
Mei startte koel en bleef over het geheel ook koel, het was eerst zelfs fris met weinig zon. De gemiddelde maximum temperatuur kwam uit op 16,46° terwijl deze in april 16,36° was.
Op 4 en 5 mei vielen geregeld hagelbuien en in de ochtend van de 4e lag er zelfs sneeuw in Zuid-Limburg. De zon scheen vooral aan de kust wel geregeld op deze dagen waardoor het toch nog 10° werd. Het vroor ’s nachts in het zuiden licht en op 7 mei werd het zelfs -6,6° aan de grond in het noordoosten van het land (Eelde een dagrecord). Op 12 mei vroor het 1 graad in Twenthe, een minimum dagrecord.
Onder de vleugels een hogedrukgebied met een record hoge druk voor mei werd het ook erg koud in de nacht van de 13e (Sint Servatius – IJsheiligen). Twenthe noteerde -1,8°, Hupsel -1,9°. Vlak boven het aardoppervlak vroor het matig, Eelde kwam aan -6,2° en Twenthe noteerde -6,4° (dagrecords). In De Bilt vroor het tot op heden niet in mei.
De maand mei 2019 werd 4,7 graad kouder dan vorig jaar, al was het vorig jaar record zacht met 16,43°. Wel scheen de zon van 11 t/m 15 mei iedere dag meer dan 12 uur. Pas op 18 mei werd de 1e warme dag genoteerd in mei. Op 20 en 21 mei scheen de zon totaal niet op veel plaatsen, ook niet in De Bilt.
April en mei waren droog maar op 26 mei viel er in het noordwesten, zoals in Den Helder meer dan 15 mm.  Op 28 mei viel in het midden en zuiden veel regen in de vorm van stevige buien waarbij het ook onweerde, in Zeeland viel plaatselijk 24 mm en op de Veluwe en Zuid Limburg meer dan 15 mm. In het noorden bleef het meest droog waarbij in Leeuwarden / op Terschelling de zon meer dan 10 / 11 uur scheen.

Hieronder Castricum aan Zee op 5 mei
Op sommige plaatsen een vrij sombere dag, maar hier scheen de zon meer dan 9 uur.

Overzicht van de mei maanden: zie Zonuren 1959

De gegevens van de maand mei 2019 
Temperatuur: 11,72° tegen ‘norm van 2010’ van 13,1°. Neerslag: 41 mm tegen ‘norm 2010’ van 62 mm, landelijk viel gemiddeld 33 mm, normaal 58 mm. Zonneschijn 226 uur tegen ‘norm 2010’ van 207 uur. Gemiddeld over het land scheen de zon 223 uur, tegen 213 normaal. Er waren ‘slechts’ 7 warme dagen, de normaal is 10 voor de maand en er waren geen zomerse dagen.  KNMI: cijfers over mei

De Zomer 2019 : 3 hittegolven in Zuid Nederland, zomer top 4 warmste
De Zomer begon met een tropische dag op 2 juni (er volgende er nog 3 : op 24,  25 en 29 juni). Op 4 en en zeker op 5 juni in de nacht naar de 6e waren er zware onweersbuien, soms ook met flinke hagelstenen tot 4 cm grootte in het westen van het land. In Amsterdam gingen er in het centrum 150 bomen plat, in Cabauw was er een windstoot van 127 km/uur. In Rheden was er een kleine tornado. Het schadespoor was waarschijnlijk 10 kilometer lang en 50 tot 150 meter breed. Op 26 juni noteerde Arcen (L) een hittegolf. Juli startte droog met normale temperaturen waarbij de zon geregeld scheen. Op 12 juli veel plaatselijk meer dan 40 mm. Rond 24/26 juli werd het record warm. Vanaf 23 t/m 26 juli was het tropisch in De Bilt. Augustus verliep in eerste instantie vrij normaal waarbij de 2e decade aan de koele kant was. De 3e decade was echter zeer warm en zonnig (warmste gemiddelde maximum sinds de metingen vanaf 1901), waardoor de zomer zonnig (top 7) en warm was (top 4).  

Hoogste temperaturen in Nederland/ België: op 25 juli 2019 naar 41°!
De hoogste temperatuur ooit op een KNMI-station in Nederland gemeten bedraagt 38,6 °C op 23 augustus 1944 in Warnsveld. Op 27 juni 1947 werd in Maastricht een vrijwel even hoge maximumtemperatuur van 38,4 °C genoteerd. Op 2 juli 2015 werd het op het KNMI-station van Arcen 38,2 °C. Op 26 juli 2018 werd het temperatuurrecord weer bijna gebroken: het KNMI-station van Arcen registreerde opnieuw een maximum van 38,2 °C.
De hoogste temperatuur voor De Bilt stond op 35,7° uit 2006 en 2018. Dat is nu 37,5°. De hoogste temperatuur werd in Gilze-Rijen genoteerd: 40,7°. In België werd het in Beitem 40,7°, een record sinds 1833. Op de 26e meldde Frank DeBoosere dat het in Begijnendijk het warmste werd, namelijk 41,8°. In Ukkel stond het oude record uit 27 juni 1947 nog op 36,6°, dat is nu 39,7°. In Parijs tikte de thermometer om 16.32 uur 42,6 graden aan. In Lingen, in het noordwesten van Duitsland werd precies dezelfde recordtemperatuur vastgesteld. Verdere gegevens over Nederland, zie onder juli.

Hitterecords van 26/27 juli 2018 meest uit te boeken op 24/26 juli 2019 (aangevuld met 19 juli 2022)
KNMI stations: 4 records op 24 juli, 19 records op 25 juli en 4 records op 26 juli. Alleen op de Wadden of enige plaatsen aan de kust waren er geen records.

Gegevens over de zomer 2019

De temperatuur : op plaats 4 met 18,453° tegen ‘norm van 2010’ van 17,0°. De neerslag: 244 mm tegen ‘norm 2010’ van 220 mm. Droog Twenthe kwam aan 137 mm. Landelijk viel gemiddeld 184 mm (normaal 225 mm). De meeste neerslag viel in het noordwesten, plaatselijk meer dan 225 millimeter (Leeuwarden 261 mm). In het oosten was de zomer net als vorig jaar zeer droog, plaatselijk viel daar (In Hupsel) niet meer dan ongeveer 123 millimeter.
Zonneschijn kwam uit op 734 uur (top 7) tegen ‘norm 2010’ van 588 uur. Landelijk waren er 756 zonuren  tegen 608 uren normaal.
Het aantal warme dagen voor de zomer kwam op 73. Normaal over de zomer is 60. Het aantal zomerse dagen kwam uit op 25, deze is normaal 21. Het record voor het aantal zomerse dagen in de zomer is 41 uit 1976. Het aantal tropische dagen in de zomer kwam uit op 11, de norm is 4. Het record is 13 uit 1976 en 2006.
Het warmtegetal over de zomer kwam uit op 129,9 (top 8) – normaal over de zomer is 78, de norm voor 2020 zal waarschijnlijk rond de 86 liggen. De zomer gegevens van : KNMI: Samenvatting van de zomer

Juni nat, plaatselijk een hittegolf en record warm vanaf 1890
De zomer startte wispelturig. Mei was koel en ineens was het 30 graden op 2 juni en de volgende dag maar 19 graden in De Bilt, waarna het de volgende dag weer warm was. Tot 3 juni viel er geen neerslag, maar dat was niet overal zo, om de wispelturigheid maar aan te geven. In de nacht van 5 naar 6 juni was er zwaar onweer met hagel en zware windstoten, zoals beschreven onder de kop ‘de Zomer 2019’. De eerste 2 weken viel er geregeld op verschillende plaatsen aardig wat regen, soms wel meer dan 30 mm op een dag, in De Bilt op 12 juni 21 mm. Op 15 juni viel er in het westen van het land op grote schaal 25-30 mm en lokaal viel 35-40 mm. In Nieuwkoop viel ruim 46 mm en in Hoofddorp werd 44 mm afgetapt. Dit is 2/3 deel van wat er normaal in de hele maand juni valt. In totaal is deze maand in delen van Brabant, Zuid-Holland en Noord-Holland 90-110 mm gevallen. Lokaal viel 120-150 mm en dat is ruim twee keer de normale maandhoeveelheid. Op enkele plekken is zelfs 160-170 mm gevallen deze maand. Op de 17e, 18e en 19e was het warm, maar het werd nergens tropisch. Ook op de 19e viel er plaatselijk veel neerslag waarbij ditmaal De Bilt aan de beurt was met meer dan 40 mm in nog geen 3 uur! Er waren die dag veel fraaie wolken partijen te zien op het naderde onweer,  zie ook de foto. Op de late avond van de 21e naar de 22e toe zag ik aan de kust van Noord-Holland opnieuw lichtende nachtwolken, zoals ook op 12/13 juni, zie foto.
Omdat de laatste 10 dagen van juni erg warm verliepen eindigde juni 2019 bovenaan, gemeten vanaf 1889 (in 1889 – 18,8°). Juni 2017 (18,04°) was de warmste tot op heden vanaf 1890, maar 2019 overtrof dat record met 18,13°.
Juni kwam aan 21 warme dagen, 22 stuks waren er in de jaren 1976, 1992, 2007 en 2008 sinds 1901. Alleen 2003 en 1930 hadden nog meer warme dagen, namelijk 27 stuks. Op de 24e, 25e en 29e was het tropisch warm in De Bilt. Hupsel noteerde de hoogste waarde met 36,5°. Op 25 juni werd de hoogste minimum temperatuur genoteerd voor juni met 19,5°. Maastricht kwam aan 21,9°, ook een record voor juni. Arcen noteerde als eerste een hittegolf. Op de 29e werd ook elders in Zuidoost-Brabant en Limburg een hittegolf genoteerd, zoals op KNMI stations Maastricht, Eindhoven, Ell en Volkel.

Europa: op de 26e juni was het in juni niet eerder in Polen en Duitsland zo warm. Radzyn kwam aan 38,2° en in Duitsland werd het 39,6°.  In 1947 werd het in Duitsland op 27 en 28 juni 38,5°. De hoogste temperatuur ooit in Frankrijk gemeten is 44,1°, gemeten op 12 augustus 2003. In de Zuid-Franse gemeente Gallargues-le-Montueux werd het op 28 juni record warm met 45,9° en in Verargues 46,0°. Dit zijn de hoogste temperatuur ooit vastgesteld in Frankrijk, aldus Météo-France.
Jan Visser meldde: Juni heeft op het Europees vasteland een mokerslag uitgedeeld. Niet eerder was de zomer wende maand in onder meer Polen, Tsjechië, Slowakije, Oostenrijk en Hongarije zo warm. In Polen bedroeg de afwijking  ten opzichte van het langjarig gemiddelde maar liefst +5,4º. Dat is 1,3º meer dan de anomalie van de warmste juni ‘aller tijden’, dat was 1811. De afwijkingen zijn, net als in ons land, gebaseerd op de meest actuele referentieperiode: 1981-2010. Zelfs delen van Scandinavië vielen ‘in de prijzen’. In de Zweedse hoofdstad Stockholm kwam juni op gemiddeld 18,4º. In een reeks vanaf 1756 stond het record op 18,1º in 1917, 1936 en 1992. 

Overzicht zomermaanden

De langste aaneengesloten reeks zomerse dagen in De Bilt:
Van 29 juli t/m 15 augustus 1975 : 18
Van 23 juni t/m 9 juli 1976 : 17
Van 15 juli t/m 30 juli 2006: 16
Van 15 t/m 27 juli 2018: 13

De gegevens van de maand juni 2019 
Temperatuur: 18,13° tegen ‘norm van 2010’ van 15,6°. 2017 noteerde 18,04°, de warmste sinds 1889. De hoogst temperatuur in De Bilt was 33,2°. Het warmtegetal kwam uit op 39,3, plek 3, achter 1976 en 1947. De neerslag was 121 mm tegen ‘norm 2010’ van 66 mm. Landelijk 82 mm tegen 68 mm normaal. Zonneschijn 258 uur tegen ‘norm 2010’ van 194 uur. Landelijk was dat ongeveer 266 uur tegen 201 uur normaal. In Juni 1959 scheen de zon 300,9 uur in De Bilt, in 1976 290,5 uur.
De neerslag was ongelijk over het land verdeeld. In het oosten was het droger dan normaal: in de Achterhoek en Twente viel plaatselijk niet meer dan 25-30 mm. Het KNMI station met de minste neerslag was Hupsel, daar viel maar 28 mm neerslag. In het westen en midden viel ongeveer 2 keer zoveel neerslag dan normaal, met in Noord-Holland plaatselijk meer dan 150 mm. Het natste KNMI-station was De Kooy met 140 mm.
KNMI: cijfers over juni

Juli 2019: Record warm met 40°, met een hittegolf, droogte in Oost-Nederland
Startte droog met temperaturen rond of iets boven 20 graden, de zon scheen geregeld. De eerste decade was aan de koele kant met 15,9°. Vooral de nachten verliepen soms koud; in Twenthe daalde de
temperatuur in de nacht van 4 juli tot 3,9 ◦C, de laagste temperatuur van deze maand. Aan de grond kwam
het plaatselijk zelfs tot vorst en in Twenthe werd met -1,6 ◦C de laagste 10 cm temperatuur voor de maand juli ooit gemeten. Op de 12e viel er in het westen (Zuid-Holland en op Texel) en in het midden van het land plaatselijk meer dan 20 mm, ook in De Bilt, waar meer dan 28 mm viel. Er viel erg veel neerslag in Epe met 46 millimeter regen. In Hollandse Rading viel 44 mm. Dat is meer dan een halve maandsom regen. Normaal valt in juli gemiddeld over het land 78 millimeter regen.
Marcel van Dijk, die al vanaf 1979 waarnemingen verricht te Hilversum, was het de op vier na grootste etmaal som in Hilversum, daar viel 62 mm. Het natste trio uit de reeks is 13 oktober 2013 met 71 mm, 26 augustus 2010 met 77 en 28 juli 2014 met bijna 86 mm. Volgens Marcel viel er sinds 1979 op 7 dagen meer dan 50 mm: allemaal in de 21e eeuw (info afkomstig van Jan Visser).
Ook in Friesland en Drenthe viel met 20-40 mm lokaal veel regen in korte tijd. Er werden ook enkele windhozen waargenomen. Goed te weten is dat op sommige plaatsen, zoals in Vlissingen, het geheel droog bleef. Eind juli was zeer warm, mogelijk record warm. Op 24 juli was het om 09.40 uur in Maastricht al 30 graden, dat tijdstip is uitzonderlijk vroeg. Op de 24e werd het in Eindhoven 39,3° en in Gilze-Rijen, Arcen en Ell 39,2°, waarmee het record van Warnsveld uit 1994 (38,6°) uit de boeken ging. Het record in De Bilt was 35,7° uit 2006 en 2018, dat is nu 36,4°. Op de 25e verbraken ook Twenthe en Maastricht dit oude record.
Op de 25e juli werd de 40° aangetikt en was er sprake zijn van een hittegolf. Vanaf 23 t/m 26 juli was het tropisch in De Bilt, waarvan boven 3 dagen op rij boven de 36 graden (24 t/m 26 juli). De nacht naar de 26e was erg warm, in het midden van het land was de minimum temperatuur boven de 25 graden.
De hittegolf duurde 6 dagen in De Bilt, maar in Noordoost Nederland (Nieuw Beerta duurde deze 4 dagen langer, tot 31 juli). Op de 31e viel er in het westen op de meeste plaatsen rond 15 mm, meer in Flevoland en Hoek van Holland meer dan 25 mm. Opnieuw viel er echter nagenoeg opnieuw niets in de Achterhoek en Twenthe. Het is daar net zo droog of nog droger dan de zomer van 1976! De situatie was (en is) daar ernstig.   

25-7-2019: Op deze dag verbraken ook Woensdrecht (40,3°), Westdorpe (40,6°), Wilhelminadorp  (40,2°), Twenthe (40,2°), Deelen (39,2°), Hupsel (40,4°), Heino (39,3°), Hoogeveen (39,0°), Hoek van Holland (38,9°) en Maastricht (39,6°) het oude record van Warnsveld. Gilze-Rijen verbrak tevens het landelijke record voor de KNMI stations opnieuw, welke nu 40,7° is. Eindhoven kwam aan 40,4° en Volkel aan 39,9°.  Op 8 KNMI stations kwam de temperatuur boven de 40 graden uit. In De Bilt kwam aan 37,5°, ook een nieuw record. Op 26 juli onderstreepte Volkel de hitte: de tweede dag op rij met 40 graden ergens in Nederland, het werd er 40,1°, waarmee het het 9e KNMI station was waar het 40°+ werd. op 25 juli was het daggemiddelde in Eindhoven 31,2°, een record.

Een mooi kaartje : In de botanic garden van de Cambridge University werd het op 25 juli uiteindelijk 38,7°, een record voor Groot-Brittannië. Beitem te België kwam uiteindelijk uit op 40,7° en in Begijnendijk werd het 41,8°. Op 27 juli werd het hitterecord in Noorwegen geëvenaard, in Laksfors werd het 35,6°. Op 28 juli werd het met 33,2° record warm in Helsinki (Finland) en op IJsland werd het de 29e plaatselijk 27 graden.  

Bijzondere hittegolf juli 2019 niet overal voorbij op dezelfde dag
In Nieuw Beerta langst durende hittegolf
27 en 28-7-2019:  Op 27e kwam er op veel plaatsen nog geen einde aan de hittegolf, maar in het zuidwesten en zuiden van het land was toen de hittegolf voorbij. In het zuiden en zuidwesten van het land (grofweg tot aan de grote rivieren), waar een westenwind stond, viel in een oost- zuidoostelijke bovenstroming op de 27e meer dan 15 mm (Westdorpe en Vlissingen meer dan 30 mm), later ook in de vorm van stevige buien, waarbij de temperatuur maximaal slechts 21° was. Op dat moment was het in het midden en noorden warm en zonnig bij een oostenwind. In Hupsel / de Achterhoek werd het nog 33,5° en op Vlieland zelfs 30,0°. De Bilt kreeg in de avond een klein staartje mee van de buien, er viel 2 mm.
Landelijk werd de hittegolf beëindigd op 28 juli omdat het in De Bilt toen 24,2° werd.
Maar ook op de 28e duurde de hittegolf nog voort in het noordoosten van het land (ongeveer boven de lijn Alkmaar/ Zevenaar), al viel de temperatuur niet meer zo erg hoog uit. Twenthe / Enschede en Hoogeveen kwamen nog wel aan 30,8° en in de omgeving van Emmen werd het boven de 31 graden. Op de Wadden werd het op Terschelling 26,7° en Vlieland 25,8°, terwijl het in het zuiden van het land maar net 18° werd. Om 18.40 uur was het in Maastricht nog geen 17 graden terwijl het in Nieuw Beerta nog 29,5° was.
Het regende opnieuw in het zuiden van het land, tot 10 mm in het westen van Walcheren & het uiterste zuiden van Zuid-Limburg. De zon scheen in het zuiden niet of nauwelijks op de 27e, en ook niet op 28e (ongeveer onder de lijn Leiden / Nijmegen), terwijl de zon opnieuw scheen in het noordoosten. Zeer plaatselijk viel daar later op de dag wel een fikse bui (in Heino 11 mm en in Leeuwarden ongeveer 49 mm door een hevige bui met hagelstenen tot 2 cm).
Hieronder het overzicht van diverse plaatsen van het verloop van de hittegolf. Op de foto daarna is de scheidslijn boven Nederland goed te zien, naast de temperaturen in Scandinavië op de 27e juli (foto komt van Twitter door Jan Visser).
Ook de op 29e duurde de hittegolf nog voort in het oosten en noordoosten van het land. Enschede en Nieuw Beerta kwamen op 9 om 10 dagen uit. In zuidelijk Nederland, zoals Maastricht, duurde de hittegolf ‘slechts’ 5 of 6 dagen.
Op de 30e was het in Enschede en Nieuw Beerta opnieuw zomers. En op de 31e was het in Nieuw Beerta opnieuw zomers, waardoor daar de hittegolf het langste duurde (10 dagen).

De gegevens van de maand juli 2019 
Temperatuur 18,79° tegen ‘norm van 2010’ van 17,9°. Neerslag: 52,9 mm tegen ‘norm 2010’ van 81 mm, landelijk gemiddeld rond 44 mm om 73 mm normaal. In Twenthe viel slechte 13 mm, maar in Utrecht en Flevoland op 12 juli alleen al zo’n 80 mm en In Steenwijksmoer te Drenthe viel in deze maand 157 mm. Zonneschijn 240,3 uur tegen ‘norm 2010’ van 206 uur. Landelijk scheen de zon rond 236 uur om 212 uur normaal. – Zie ook het overzicht van het KNMI: overzicht juli

De onderstaande foto geeft goed weer hoe droog het was in Oost-Nederland en West-Duitsland.
Net over de grens bij Groenlo (Achterhoek) is een groot ven waar veel flamingo’s komen (kwamen?). Zie ook de video op You-tube: https://m.youtube.com/watch?v=lGwHjndmA9I

Augustus: Oost-Nederland nog steeds droog – windhoos Amsterdam en een zomerstorm
Ze startte met vrij normale temperaturen rond 23° en op 2 augustus viel er in een brede strook vanaf de Afsluitdijk over Flevoland, de Veluwe en Noord Limburg meer dan 10 mm, op de Veluwe en rond Arcen viel meer dan 25 mm door een kleine depressie die over ons land trok. Plaatselijk viel meer dan 40 mm, zoals in Twello, IJlst, Wageningen en Doetinchem (Achterhoek). De Bilt kwam ‘maar’ aan 8 mm en in het noordoosten en uiterste westen geheel niets. Delen van Twenthe misten opnieuw de boot en duurde daar de extreme droogte voort. Hoveniers aldaar zagen met lede ogen aan hoe alles verdorde. In 2018 viel er ook al weinig neerslag, het grondwater stond  daar dan ook al erg laag. Pas op de 9e augustus viel er enige regen, al was het niet erg veel. Deze dag was ook broeierig warm, in de avond ontstond er in een stevige bui een windhoos (kleine tornado) nabij het centraal station van Amsterdam. Op de 10e stond er veel wind, hoofdzakelijk in de gehele provincie Noord-Holland, met windstoten tot ongeveer 90 km/uur. De maximale windstoten waren tot ongeveer 104 km/u (Wijk aan Zee) aan de noordwest kust, maar de zon scheen ook en regen viel er nauwelijks. Aan de kust van Noord-Holland stond voor meer dan een uur windkracht 9, wat een storm betekent. Er viel helaas een dode te betreuren en het dak van het AZ stadion te Alkmaar stortte gedeeltelijk in, al lag de voornamelijke oorzaak bij constructiefouten. 

Na 11 augustus werd het koeler en natter, al werd het veelal toch net 20 graden. Op 18 augustus viel in Zuid-Limburg meer dan 25 mm neerslag. Na 20 augustus werd het droger en ook veel warmer. De laatste week van augustus was warm, waarmee de zomer van 2019 uiteindelijk toch nog hoog op de ladder van warme zomers kwam (zelfs een 4e plaats met een top 7 zonnigste plaats).  Op 25 en 27 augustus viel een datum record te noteren, het werd 31,3° om 32,8° (welke zelfs een decade record was). De gemiddelde maxima voor de 3e decade was zelfs record hoog. Op de 27e was de 2e landelijke hittegolf van 2019 een feit, voor België was dat op deze dag de 3e hittegolf, met 33,3° in Ukkel was dat ook daar het decade record. In de middag en de avond was er plaatselijk warmte onweer, met soms zware windstoten. In Amstelveen waren er hagelstenen tot 8 a 10 mm groot. Hieronder de cijfers van de 3e hittegolf. Opnieuw duurde de hittegolf langer in Noordoost-Nederland, t/m 31 augustus. Op de laatste dag van de zomer werd het nog 32,2° in Maastricht.

De gegevens van de maand augustus 2019 
De temperatuur: 18,42° tegen ‘norm van 2010’ van 17,5°. Het gemiddelde maximum over de 3e decade was het warmst sinds de metingen vanaf 1901 (rond 27,2°, 2016 kwam aan 25,3°). Neerslag: 70 mm tegen ‘norm 2010’ van 73 mm. Landelijk viel 59 mm om 78 mm normaal. Plaatselijk viel veel meer, in Noord-Holland en Friesland tussen 130-154 mm. In Westdorpe slechts 32 mm.
De zonneschijn betrof in totaal 235 uur, is top 8, tegen ‘norm 2010’ van 188 uur. Landelijk 248 uur (om 195 normaal). De 3e decade was zeer zonnig (116 uur, 2e, achter 1947 met 127 uur).  KNMI: overzicht augustus

De Herfst 2019 vooral nat
Ze startte in september vrij normaal en de neerslag hoeveelheid voor september was eerst aan de lage kant, maar eind september was het nat. Op 18 september was de eerste nachtvorst aan de grond in het zuiden en oosten van het land. Er waren weinig warme dagen (10 om normaal 12) en het aantal mooi-weer dagen staat ook pas op 3 (de norm is 8 en de aanstaande norm voor 2020 staat op 10).
29 september was heel nat en op 1, 8, 9 en 11 oktober was dat (plaatselijk) ook. De herfst verliep nat, in het Noordwestelijke deel van Nederland viel plaatselijk tot dan meer dan 300 mm, zoals Bergen 317 mm, Castricum 335 mm en Heiloo 333 mm. Normaal valt t/m oktober rond 200 mm. Vanaf 27 oktober was het een aantal dagen droog en zonnig. Op 29 oktober vroor het voor het eerst in dit winter seizoen. In Drenthe & Twente kwam de temperatuur net onder nul. Op 31 oktober werd de 1e (‘landelijke’) vorstdag genoteerd, in De Bilt werd het -0,6°. Lelystad kwam aan -2,6°. Op 18 november viel in het uiterste oosten, in Twente, in De Lutte 36 mm. In de herfst viel er in Noord-Holland vooral veel regen, zo kwam bijvoorbeeld Wijk aan Zee aan 361 mm en Berkhout 406 mm. In Volkel viel slechts 174 mm, in Ell slechts 144 mm. 

De gegevens van de Herfst 
De temperatuur: rond 10,83° bij een norm van 10,64°. De herfst noteerde 334 uur zon, landelijk iets meer dan 345 uur, tegen normaal 314 / 320 uur. Recordjaar is 2018 met 457 uur, 1959 staat op 2 met 449 uur zon.
Neerslag: De Bilt kwam aan 305 mm neerslag, de norm is 241 mm. Gemiddeld viel landelijk ongeveer 284 mm, normaal 243 mm. Het aantal vorstdagen kwam uit op 8, normaal is 7 (norm 2010), met vorstsom 10,2.
België: In Nederland was het nat, in België viel echter gemiddeld ‘slechts’ 209 mm ( normaal 220 mm). Met 11,3° was het iets zachter dan normaal (10,9°). De zon scheen daar 322 uur, wat precies het gemiddelde was. 

September start koel en wisselvallig, daarna rustig en redelijk zonnig, laatste week nat 
Gemiddeld was september normaal, er was 1 zomerse dag en de zon scheen eerst veelvuldig, maar uiteindelijk maar iets meer dan normaal, dat kwam door de vrij sombere en natte laatste week van september. De temperatuur was vrij normaal, dat kwam ook door vrij frisse nachten in de 2e decade.
Nadat het op 31 augustus nog 30° werd, werd het begin september koel en wisselvallig, de temperatuur lag eerst nog rond 20° maar lag vanaf 5 september meest rond 17°. Vanaf 12 september volgde een vrijwel droge periode met geregeld zon en met temperaturen veelal rond of iets boven de 20 graden, al was er een dip van 16 tot 19 september. 

Europa in de herfst: terwijl het hier rustig weer was stortregende het in Spanje rond 11 t/m 14 september, met name in de hoek Valencia / Alicante / Murcia. Op veel plaatsen viel daar in een dag meer dan 300 mm, en soms in 48 uur meer dan 450 mm, zoals in Beniarrés. Ook Google-Maps kwam met een waarschuwing.

BOOM! Lightning hits a sailboat mast in Mazarrón, Murcia, SE Spain yesterday, Sept 12th! Report: @MazzaronHoy pic.twitter.com/xqIoUmk8aU

— severe-weather.EU (@severeweatherEU) September 13, 2019

Engeland, Yorkshire: ‘Sheffield’ record nat
Op 7 november was het raak in midden Engeland. In de omgeving van Sheffield (84 mm) viel meer dan de maandelijkse hoeveelheid. Rivieren, zoals de Don, overstroomden, de waterstanden bereiken hoogten gelijkwaardig aan de overstroming in 2007. ‘There were 117 floodwarnings, 5 severe’ at November 8th.
De dagen daarna was het ook overwegend nat.
In totaal viel er in Sheffield (Yorkshire) 474,8 mm in de herfst, een record. Het record voor de herfst stond daar op 425 mm. Normaal valt over het jaar in Sheffield ongeveer 750 mm. De locatie met het hoogste totaal gedurende het seizoen was Holne, aan de zuidelijke rand van Dartmoor in Devon, daar viel in de herfst 899,0 mm.

Nederland: op 15 september was het aantal zonuren voor De Bilt al 1604 uur, waarmee de norm van 2010 ( 1602 uur) overschreden werd. In 2018 was dat 13 september. Deze 2 laatste jaren waren dan ook erg zonnig.
De 22e september was de warmste dag van de maand, De Bilt noteerde ( de laatste) zomerse dag van het jaar. Plaatselijk in Noord-Brabant, op de Veluwe en in de Achterhoek én in Zuid-Limburg werd het ruim 28°. Precies vanaf de astronomische start van de herfst, dit jaar op de 23e, werd het koeler en zeker veel natter.
29 september was een bijzondere dag in meerdere opzichten: Oosten Toren schaakvereniging te Amsterdam/Diemen bestond 50 jaar, Marianne Thieme (mede oprichter van de Partij voor de Dieren in 2002) kondigde na 13 jaar haar afscheid aan van de Tweede Kamer. En de dag dat er in het midden en noorden van het land veel regen viel. Er viel op KNMI stations in delen van Gelderland, Friesland en op De Wadden meer dan 30 mm. Plaatselijk viel deze maand meer dan 150 mm (het landelijk gemiddelde is 78 mm). Enige koplopers waren Purmerend waar tot de 29e 183 mm viel. Het Groningse Winsum kwam aan 153 mm.

De gegevens van de maand september
Temperatuur: 14,53° tegen ‘norm van 2010’ van 14,5°. Neerslag: 99 mm, tegen ‘norm 2010’ van 78 mm. Gemiddeld over het land viel 89 mm regen tegen 78 mm normaal. De zonneschijn bedroeg tot nu toe 153 uur tegenover de ‘norm 2010’ van 138 uur. Gemiddeld over het land was dat 162 zonuren tegen normaal 143 uur.  KNMI: cijfers over september. 

Warmtegetal en Warme dagen 2019
Zie pagina Warmtegetal

Oktober nat, geregeld grote hoeveelheden, weinig zon en met veel zachte nachten
Over de eerste 21 dagen van oktober viel er op 19 dagen regen. In totaal waren het 23 dagen, normaal is 16 dagen over de gehele maand.
Op 1 oktober viel veel neerslag, tussen Schiphol en Leiden en plaatselijk in Overijssel meer dan 35 mm. Enschede, waar het neerslag tekort nog vrij hoog was, viel 43,8 mm. In De Bilt viel 17 mm.
In de periode 6 oktober tot 14 oktober kwam vooral het noordwesten van het land in de ‘frontenlinie’ te liggen, er viel geregeld veel neerslag en de zon scheen op een enkele dag na niet of nauwelijks.
Op 6 oktober viel een strook over midden- en zuid-Nederland geruime tijd regen. De Bilt kwam aan 10 mm, Arcen aan 23 mm, terwijl het droog bleef in het noordoosten van het land. Daarnaast was het kil, De Bilt kwam aan een datum record van 9,6° (1936 10,1°) en noteerde de 30e zonloze dag.
Op 9 oktober viel er in grote delen van Nederland bijna geen regen, maar een hoogtetrog (koude bovenlucht) die over het relatief warme Noordzeewater trok zorgde ervoor dat vooral in Noord-Holland heel veel regen viel. Zo was het het ene moment nog droog, waarna plotsklaps de regen met bakken uit de lucht viel. De hemelsluizen leken open te staan ( Jan Visser noemde het de Noordzee-moesson). Er viel plaatselijk meer dan 50 mm (in Alkmaar 76 mm en Heerhugowaard 60 mm). Opvallend waren de donkere luchten met zeer laag hangende zwarte wolken.
Op 11 oktober viel er hooguit lichte regen in het midden en zuiden van het land (er viel maar tot enkele millimeters), maar in de kop van Noord-Holland en in delen van Friesland viel weer meer dan 20 mm, in Den Helder (34 mm) en ook op Texel meer dan 30 mm.  De regen op de 9e en 11e kwam omdat Noord-Nederland precies op de grens lag tussen koude (bovenlucht) lucht en vochtige warme lucht. Op de 9e waren het stevige buien, op de 11e een lang slepend front. Typerend hierbij was dat in de late avond van de 11e, in de nacht naar de 12e de temperatuur opliep naar 16,9° terwijl het overdag net 15 graden was. De volgende dag was het echter ’s middags slechts 12°, het miezerde, terwijl het in delen van Oost-Brabant en Limburg met 18° droog was. In Zuid-Limburg scheen de zon zelfs 5 uur, al viel er wel een bui.
Op de 13e werd het tijdelijk overal zacht (In Limburg tot 24,8°, De Bilt kwam aan 22°). Op de 14e was het slechts 14° in Friesland, maar opnieuw 24° in Zuid-Limburg. Daarna werd het koeler, maar de regenbuien bleven. De zon was nog steeds weinig te zien. Het gemiddelde minimum voor oktober was eerst voor oktober 3 graden te warm. Maar door een koud staartje op het eind van de maand  werd dit 1,4 graad boven normaal (8,3° tegenover 6,9° normaal). Vanaf 27 oktober tot 31 oktober was het ’s ochtends fris en scheen de zon veelvuldig. De wind waaide tijdelijk uit oostelijke richting. Maar november startte weer zacht en er viel weer regen.  

De gegevens van de maand oktober
Temperatuur: 11,6° tegenover de ‘norm van 2010’ van 10,7°. Neerslag: 105 mm ( landelijk rond 107 mm) tegen ‘norm 2010’ van 83 mm. Er waren grote verschillen, zo viel in Noord-Holland 130 tot 220 mm terwijl in de Achterhoek en Limburg meest tussen de 80 en 100 mm viel. De zonneschijn lag met 100 uur iets onder normaal (over het land gemiddeld 107 uur) tegen ‘norm 2010’ van 113 uur. KNMI: cijfers over oktober  

November
November startte nat en zacht, al lag de temperatuur in de hele vroege nacht van de 1e nog net onder nul, ook in De Bilt, dus waren er 2 vorstdagen op rij. Vanaf 8 tot 10 november werd het frisser waarbij de zon geregeld scheen. Vanaf de 11e tot zeker de 20e was het soms nat ( de 11e en 13 plaatselijk tussen 40 en 60 mm), al was het in de periode ook enkele dagen op rij droog, de zon scheen over het geheel weinig en het was fris met temperaturen gemiddeld rond 7°.
Op 18 november viel er in het uiterste oosten en zuidoosten veel regen, Twenthe kwam aan meer dan 30 mm. Op de hoge Ardennen was het koud genoeg voor de eerste sneeuwval van de winter van 2020, er viel meer dan 15 cm. In de Alpen viel meer dan een meter sneeuw, wat bovenop de vele regen van de dagen daarvoor viel. Vooral in Italië en Oostenrijk had men last van lawines en modderstromen waarin ook sneeuw werd meegevoerd. Op 20 november was het fris, ’s ochtends vroor het plaatselijk bijna 5 graden (Woensdrecht noteerde -4,7°) en overdag kwam de temperatuur in het noordoosten van het land maar net boven nul, dat kwam door mist en laaghangende bewolking, terwijl in De Bilt de zon 6 uur scheen.   

Eind november was het ook weer nat, op 27 en 28 november viel er op veel plaatsen meer dan 15 mm. Op sommige plaatsen tot 30 mm.
Op 27 november was het ’s nachts zelfs 9,6°, een dagrecord, welke de laatste was van 2019. De laatste 2 dagen verliepen meest droog, het werd frisser en op de avond van de 29e en ochtend van de 30e vroor het in De Bilt.   

De gegevens van de maand november
Temperatuur: 6,37° tegen ‘norm van 2010’ van 6,7°. Neerslag: 101 mm tegen ‘norm 2010’ van 80 mm, landelijk viel 87 mm ( normaal 82). Aan de kust van Zuid- & Noord-Holland plaatselijk tot 140 mm! Zonneschijn 77 uur, tegen ‘norm 2010’ van 63 uur. Landelijk scheen de zon gemiddeld 79 uur t.o.v. 63 uur normaal. Er waren 7 vorstdagen, normaal is 5. KNMI:  cijfers over november  

December 2019 zeer zonnig (2e) en in top 9 zachtste
December startte met weinig wind en nachtvorst. Met uitzondering van Zeeland en een deel van De Wadden  vroor het, tussen -1 en -4°. De laagste temperatuur was -4,1° in o.a. Twenthe en Hupsel. De zon scheen geregeld al was er ook op verschillende plaatsen mist en laaghangende bewolking. Vanaf 6 december werd het zacht en natter, waarbij het af en toe flink waaide. Op de 6e viel er weer veel neerslag, op sommige plaatsen over een strook van het midden van het land meer dan 15 mm, in De Bilt 15,5 mm. Op de 9e werd windkracht 9 geregistreerd op Vlieland. Het zachte weer duurde voort tot de Kerst, met op 17 september hoge temperaturen. Eindhoven noteerde 15,9°.
Op de 24e viel er meest tussen 2 tot 9 mm regen, maar midden op de Veluwe 21 mm. De Kerst was groen, maar het was wel overwegend droog met op beiden dagen af en toe zon. Het werd daarna frisser, met zelfs lichte nachtvorst in de nacht en ochtend, maar ‘echte vorst’ zat er in december niet in. Wel was december bijna record zonnig, ze eindigt achter 2008.
De gemiddelde minimum temperatuur van december was 3,1°, die van november was 3,3°.  In Finland viel net voor Kerst wel veel sneeuw, op veel plaatsen viel meer dan 80 cm. Na Kerst werd het zacht(er) in Scandinavië, wat geruime tijd voortduurde tot ver in januari.
Op 30 en 31 december was het zonnig, maar op sommige plaatsen de hele dag mistig. Er werden waarschuwingen afgegeven door verschillende weerdiensten om niet de weg op te gaan. Het bewijs was weer geleverd: ga nooit op 31 december na 20 uur de weg op! Naast de weersomstandigheden hebben mensen haast of zijn er met hun hoofd niet bij, ze zijn met hun hoofd al bij oud en nieuw, en na 19 uur mag je nog steeds 130 km/uur, ook als het mistig is….
’s Avonds was het heel erg mistig in Noord-Nederland, met temperaturen rond of net onder nul. Soms was het zicht minder dan 30 meter, met als gevolg kop staart botsingen op de A7 en A32. Helaas viel er 1 dode te betreuren. 

Iceland in snow
Op 10/11 december woedde er een sneeuwstorm op IJsland met windsnelheden van 150 km/uur, met windstoten aan de kust van 200 km/uur.  De luchtdruk daalde naar 950 hPa.  Er viel tientallen centimeters sneeuw, op sommige plaatsen meer dan een meter in 24 uur. Het meteorologisch Instituut van IJsland noemde het ‘gestoord weer’. Het was dan ook voor het eerst dat code rood werd afgekondigd.
De depressie zorgde bij ons enkele dagen later meest alleen regen, al was de luchtdruk zeer laag (972 hPa).

De gegevens van de maand december
Temperatuur: ongeveer 5,85° (top 9) tegen ‘norm van 2010’ van 3,7°. Neerslag: 72,3 mm tegen ‘norm 2010’ van 76 mm. Over het land viel 63 mm (in Nieuw Beerta slechts 37 mm), tegen normaal 80 mm. Sneeuw werd niet waargenomen.
Zonneschijn in De Bilt 81 uur (top 2), tegen ‘norm 2010’ van 49 uur. Landelijk scheen deze 74 uur, Lauwersoog kwam aan 85 uur. Het Koudegetal was 0,1.
KNMI: cijfers over december 2019

Totalen in Nederland over 2019
Het gemiddelde over de 30 stations was 1941 uur zon. Dat is een top 4 plaats en over de Hoofdstations gemeten een top 3 plaats (1964 uur) achter 2003 en 2018, tegen normaal 1639 uur.
Het minst zonnig was het in Arcen met 1823 uur zon. In Vlissingen werden de meeste uren zon gemeten, namelijk 2067 uur.
Het afgelopen jaar was vrij droog, al zou je dat niet zeggen. Landelijk viel gemiddeld 784 millimeter neerslag. Normaal valt gemiddeld over het land is 847 millimeter. In Volkel viel de minste neerslag, namelijk 542 millimeter. Dat is bijna 200 millimeter minder dan normaal. Maar Noord-Holland was nat, zo viel bijvoorbeeld in Den Helder 909 mm, in Berkhout 929 mm en in Heiloo zelfs 1147 mm.
De gemiddelde temperatuur in De Bilt kwam uit op 11,19°, een top 5 plaats en ook het 5e jaar in deze eeuw dat de gemiddelde temperatuur boven de 11 graden uit kwam.
Opvallend is dat vanaf 1901 er 13 jaren uit deze eeuw zijn (vanaf 2001) die in de top 20 warmste jaren staan en 16 jaren in de top 25.

België / Ukkel in 2019
Ukkel kwam in 2019 aan 1757 uur zon, tegen 1545 uur normaal. Het jaargemiddelde kwam uit op 11,5° tegenover normaal 10,6°. Het was het 12e jaar in de 21e eeuw dat daar de temperatuur boven de 11 graden uit kwam. Er viel ook iets minder neerslag dan normaal, namelijk 799 mm tegen 852 mm normaal in 182 dagen / normaal 199 dagen.
Ukkel vanaf 1833, brongegevens KMI: Ukkel vanaf 1833

Extremen Nederland over 2019 (Bron KNMI )
Naar KNMI jaaroverzicht over : 2019

Naar KNMI jaaroverzicht over : 2019
Zonuren per jaar: de trend
Zomeroverzicht: de zomermaanden
Jaaroverzichten: Jaaroverzichten
Warmtegetal: Warmtegetal ontwikkeling
Zonnige / droge zomers: Periode mei-september met grafieken van droogte en zonuren

De gegevens / bronnen (van o.a. station de Bilt):
Van o.a. het KNMI, weerstatistieken.nl, weergegevens.nl, Weerplaza, WetterZentrale, The Met. Office & Michael Schaap.
Dank o.a. aan Jan Visser en Reinier v. den Berg (MeteoGroup) voor hun achtergrond informatie en cijfers.