Het weer in Haarlem 1977-2013
In juni 1967 moest in Haarlem de nieuwbouwwijk Schalkwijk (Meerwijk en Molenwijk) nog afgebouwd worden toen mijn ouders daar gingen wonen. Schalkwijk ligt tegen de Haarlemmermeer aan en de afstand vanaf ons huis naar het ‘bruggetje van Vijfhuizen’ was 1,3 km. Met de fiets was het maar 11 km naar de “vuurtoren” in Zandvoort, dus kun je spreken over een zeeklimaat.
In de wijk lag jaren lang een onontgonnen landje (waar zie je dat tegenwoordig nog), dat vaak onder water stond. Als het vroor was het uitproberen of het ijs het hield. In die tijd hadden wij 3 koude winters, die van 1969, 1970 en 1971. Er was ook aardig wat sneeuw en het koudegetal was in de Bilt respectievelijk 96 om 141 om 100. Met de sneeuw en kou en met het kijken naar ‘Ard en Keessie’ kon het niet anders dat ‘Het Weer’ mij boeide. ‘Wanneer krijgen wij meer sneeuw’, zo wilde ik als 8 jarige jongen weten.

De tijd van onthaasten en zelf knutselen, zonder internet
Vanaf 1977 ging ik met een ouderwetse maximum/minimum thermometer (met een bijgeleverd magneetje haalde je het staafje naar beneden) het koudegetal bijhouden. Overzichten hadden wij niet, behalve het weerkaartje uit de krant. Internet was er natuurlijk al helemaal niet. Ik had alleen de verhalen van mijn vader over het ‘ijspaleis van Leiden van 1929’ en over aankomende dooi als de trein te horen is in het westen, terwijl het vriest bij een oosten wind. Bekend is ook ‘de eis van ijs in de Oostzee’ voor een koude winter. Wel was ik geabonneerd op het ‘papieren MOW-overzicht’ van het KNMI.

1979: Kaart Nederland zoals deze stond in de kranten

Voordat ik het koudegetal ging bijhouden verzon ik in 1976 al het relatieve koudegetal. Dit rekende niet met de absolute waardes maar met blokken van temperaturen. Zo was een temperatuur tussen 0 en -5° ‘gewoon’ maar 1 punt waard. Met meer grafieken meer inzicht, zo bedacht ik mij. De laatste grafiek op deze pagina geeft het overzicht hiervan vanaf 1977 tot 2013.
Omdat de winter van 1979 zo bijzonder was ging ik meer gegevens vastleggen, zoals aangeven of er sneeuwbedekking was. Toen ik het ouderlijk huis bijna verliet ging mijn vader vanaf 1-1-1985 de temperatuur over het gehele jaar noteren, waarbij hij vanaf november 1991 ook de neerslaghoeveelheden ging meten.

Deze cijfers gaan verloren als ik ze niet ergens plaats. Dus staan hier enige overzichten. Alle opgenomen temperaturen werden meest op hele graden naar beneden afgerond, als vaste correctie op de invloed van het huis. Alleen bij vorst rondde Aad op halve graden af.
Het Hellmann getal werd niet per minuut/uur berekend, maar via (max + min) : 2. De afronding daarop was naar beneden op halve punten.

Enige data over de periode November 1977 t/m 11 October 2013
Neerslag hoeveelheid op 11-10-2013 : 23 mm.
De meting voor de dag was altijd om 18 uur. Een temperatuurdaling in de (late) avond telde als minimum voor de volgende dag en dus niet meer voor het minimum van diezelfde dag. Dat was voor ons de meest logische wijze van meten. En hoe het KNMI zou kunnen rekenen, dat wisten wij niet en dat vroegen wij ons in de jaren 70 echt niet af.
Hoogste Maximum: 35° op 4 augustus 1990.
Laagste Maximum: -11° op 14 januari 1987.
Andere lage maxima: -9° op 31-12-1978, 15-01-1985 en 02-01-1997.
Hoogste Minimum: 22° op 20 juli 2006.
Laagste Minimum:  -15° op 14 januari 1987.
Andere lage minima: -14° op 4-2-2012 , -13° op 5-1-1979 & 7-2-2012, in 1985 3 x -12° op rij van 14 t/m 16 januari en ook nog op 8 & 18 januari 1985. Ook was het nog -12° op 12 & 15 januari 1987 & op 11 februari 2012.
Hoogste Etmaal gemiddelde: 27° op 4 augustus 1990 & 26° op 19 juli 2006.
Laagste Etmaal gemiddelde: -13° op 14 januari 1987.
Eerste ijsdag in het seizoen: 3 november 1980 met op 7 november > 10 cm sneeuw.
Data met veel sneeuw:  Op 2 januari 1979 viel er veel sneeuw ( > 15 cm), net zoals op 15 februari 1979 toen het er ook nog stevig bij waaide. Andere data: 4 november 1980 (12 cm), 14 december 1981 (15 à 20 cm), 3 januari 1985 ( > 10 cm), 4 maart 2005 (24 cm), 2 met 6 januari 2010 ( >10 cm) en 17 december 2010 (ongeveer 15 cm).
Laatste ijsdag in het seizoen: 11 maart 2013, en dat was ook de laatste van Aad.
Eerste zomerse dag: 29° op 15 april 2007.

Grafieken:
– Het koudegetal (Hellmann getal)
– De vorstsom , ik noemde het ‘Het koude getal voor maxima en minima’
– Het zogenaamde relatieve koude getal. Jaren met langere vorstperioden, ook als het niet hard vriest, doen hier hun ‘voordeel’ mee.

Hellmann getal: Haarlem 1978 – 2013

Maximum en Minimum apart geteld, de Vorstsom te Haarlem
Het aantal punten maximum & minimum, apart getoond.
Voorbeeld: -2° als maximum is dan 2 punten.
1979 en 1985 zijn 2x te zien, de 2e staaf, de witte, is die van De Bilt.

Notitie december 2016: als tiener, niet wetend dat deze methode eigenlijk de ‘vorstsom’ genoemd wordt, verzon ikzelf deze wijze van berekenen om meer inzicht te krijgen in de winters. De vorstsom wordt net als het Hellmanngetal berekend over de periode 1 november / 31 maart.

‘Relatief koude getal’ 1977 – 2013
Een eigen bedacht overzicht in 1976, waarbij voor lichte-, matige-, strenge en zeer strenge vorst een bepaald aantal punten gegeven worden. Winters met meer vorstdagen, maar zonder stevige vorst staan dan in verhouding hoger op de lijst, zie bijvoorbeeld de verschillen tussen 1979 en 1985. M.a.w. een ander overzicht. Met meer grafieken meer inzicht, zo bedacht ik mij. De methode is gelijk aan die van de vorstsom t.a.v. het apart rekenen met het maximum en minimum.

Haarlem

1977 – 2013 Haarlem en daarna van De Bilt vanaf 2014 tot heden
Het ‘relatieve koudegetal’ naast het koudegetal

Haarlem tot 2014 & De Bilt vanaf 2014

Bij koude (‘Elfsteden’) winters valt op dat het koudegetal hoger is dan het relatieve getal, maar dat is natuurlijk logisch omdat dan het Koudegetal harder oploopt. 

De 3 thermometers in Haarlem

Foto: 14-10-2013

Hieronder Aads kladpapiertje voor de 1e vastlegging van de weercijfers.
Aads ‘September 2013 tot 11 oktober 2013’ met minimum, maximum en etmaal temperatuur. Daarnaast de neerslag, omcirkeld.
Daaronder de legenda van mij. 

Legenda